25-05-2024, Ω/20:20′
Άθως είναι το τρίτο ανατολικότερο «πόδι» μιας τρίποδης χερσονήσου, στην ανατολική πλευρά της Μακεδονίας. Το παλιό όνομα της Χερσονήσου του Άθωνα ήταν Ακτή. Οι αρχαιότεροι κάτοικοι του Άθωνα πιστεύεται ότι ήταν Πελασγοί. Σε αυτούς όμως κυριάρχησαν οι Χαλκιδείς άποικοι από την Εύβοια, που κατά πάσα πιθανότητα, έδωσαν και το όνομά τους στη Χαλκιδική.
Στη δυτική αιχμή αυτής της χερσονήσου, στο πεδίο της Φλέγρας, διεξήχθη την εποχή πριν ο Θρύλος γίνει μύθος, η Γιγαντομαχία. Οι Θεοί με επικεφαλής τον Δία, εναντίον των Γιγάντων, των υιών του Ουρανού και της Γαίας. Σε αυτή τη μεγάλη μάχη ο Γίγαντας Άθως, άρπαξε το ψηλότερο όρος της Θράκης και το εκσφενδόνησε εναντίον των Θεών. Αστόχησε όμως και έτσι δημιουργήθηκε το τρίτο πόδι της Χαλκιδικής, που έλαβε το όνομά του. Οι Γίγαντες είχαν τελικά την τύχη των Τιτάνων και οι Ολύμπιοι επέβαλαν την κυριαρχία τους στον κόσμο.
Σύμφωνα με την μυθολογία στην Κασσάνδρα καταπλακώθηκε ο Εγκέλαδος από τους Θεούς του Ολύμπου, και προσπαθεί από καιρού εις καιρόν να απελευθερωθεί. Η προσπάθεια αυτή του Εγκέλαδου δημιουργεί το φαινόμενο των σεισμών. Η Σιθωνία οφείλει το όνοµά της στο Σίθωνα, το γιο του Ποσειδώνα.
Τόπος ιερός λοιπόν η Χαλκιδική, το πεδίο της νίκης των Θεών. Στην κορυφή του Άθωνα κτίστηκε ναός με το άγαλμα του Αθώου Διός, για το οποίο η παράδοση λέει πως είχε δύο τεράστια διαμάντια για μάτια που έλαμπαν το βράδυ. Όπως λεγόταν στην κορυφή του Άθωνα κατά την Αρχαιότητα υπήρχαν πολλοί βωμοί, οι οποίοι δεν βρέχονταν, γιατί τα σύννεφα σχηματίζονταν σε κατώτερα στρώματα. Θεοί που λατρεύονταν είναι : ο Ζευς Ομάλιος ή Φύξιος, ο Απόλλων, ο Διόνυσος, ο Ηρακλής, ο Τιτάνας Κρείος, ο Νηρέας, η Αφροδίτη η Ουρανία, η Μορφώ, η Άρτεμις η Δρυμωναία, Αγραία και Ποτάμια, η Δήμητρα και άλλες πελασγικές και θρακικές Θεότητες. Αναφέρεται επίσης και η λειτουργία του μαντείου του Απόλλωνα. Ακόμη πιστευόταν ότι η σκιά του Άθωνα έφτανε μέχρι τη Λήμνο, όπου κάλυπτε ένα άγαλμα στην πόλη Μύριννα. Ακόμη, η Σκιάθος χρωστά το όνομά της στον Άθωνα (Σκιά + Άθως).
Στον Άθω, λειτούργησαν Μυστήρια μεγίστου κάλλους. Οι μυημένοι στις αλήθειες των μυστηρίων απέβαλλαν την όποια τάση για κάθε τι μη αρμονικό προς την φύση και ονομάζονταν «Αθώοι». Όρος που παρέμεινε να ισχύει και στην Δικαιοσύνη για κάποιον που δεν έχει κάνει δυαρμινική πράξη.
Ο Άθως ήταν ο ιερός τόπος που λατρεύτηκε η Δρυμωναία Άρτεμις.
Στο Πάνθεον του ιερού αυτού χώρου δέσποζε ως κεντρική θεότητα, αυτή της Αρτέμιδος. Λόγω της άγριας φύσης και της πλούσιας πανίδας, λατρεύτηκε η Δρυμωναία Άρτεμις και ο Άθως έγινε ο ιερός τόπος της Θεάς. Η αδελφή του Απόλλωνα, είχε ως βασίλειό της την άγρια παρθένο φύση, που δεν είχε βεβηλωθεί από ανθρώπινο χέρι. Αυτή την μεταφορική έννοια έχει και η προσωνυμία της ως Αγνή και Παρθένος – προσωνυμίες στις οποίες αιώνες αργότερα απέδωσε το χριστιανικό δόγμα στην Παναγία για διαφορετικούς λόγους.
Η Άρτεμις με άλλα λόγια, συμβολίζει την αιώνια παρθενία και ουδέποτε γέννησε ή υπέκυψε σε ερωτικά καλέσματα. Αφιερωμένη η περιοχή λοιπόν στην κεντρική θεότητα την ουράνια Αρτέμιδα, τα μυστήρια ετελούντο από τις ιέρειες Μούσες, αυτός ήταν και ο λόγος που απαγορευόταν ρητά η παρουσία του ανδρικού φύλου. Σε περίπτωση καταπάτησης του άβατον, οι παραβάτες τιμωρούνταν με την ποινή του θανάτου. Περίφημη υπήρξε και η πολίχνη Καρυαί (Καρυδιές) με το ονομαστό Ιερό της Καρύας Αρτέμιδος ή Καρυάτιδος, το οποίο όπως και τα άλλα εκεί Ιερά της Θεάς, αποτελούσε χώρο άβατο για τους άνδρες. Σύμφωνα με κάποιες ιστορικές πηγές το ιερό της Αρτέμιδος αποτελούσε άβατο για τους άντρες, αλλά όχι για όλη την χερσόνησο, όπως συμβαίνει σήμερα, παρά μόνο γύρω από το ιερό. Στο ιερό κατοικούσαν μόνο γυναίκες, ιέρειες της θεάς, όπου και τελούσαν τα Μυστήρια της Αρτέμιδος από ανύπανδρες γυναίκες, όχι μόνο προς τιμή της αλλά και προς τιμή του Απόλλωνα και της Δάφνης. Στην εξέλιξη της θρησκείας, ως θεϊκός πρόγονος της Αρτέμιδας αναφέρεται ως η αφέντρα των ζώων (πότνια θηρών). Αλλά η παρθένα κυνηγός, αγνή και δίκαια, που παρουσιάζεται ήδη στον Όμηρο, είναι διαφορετική από την αφέντρα των ζώων όπως εμφανίζεται στην αρχαιότερη τέχνη. Επίσης, η Άρτεμις συχνά συνδέεται με 6 τα δέντρα και την χλωρίδα, όπως και με τη γονιμότητα. Η Άρτεμις αντιπροσωπεύει μια από τις πιο γνωστές μορφές της πανάρχαιας Μεγάλης Θηλυκής Θεάς και η λατρεία της θεωρείται προγενέστερη του Απόλλωνα, με τον οποίο αδελφοποιήθηκε μυθολογικά, αργότερα για καθαρά αστρολογικούς σκοπούς {για την αντιστοιχία Μεγάλης και Μικρής Άρκτου και μετά Ηλίου και Σελήνης}. Σύμφωνα με τον Βλάση Ρασσιά, η Άρτεμις κατέχει « Όλα τα ψυχικά κέντρα του Πλανήτη Γή {ώς χθονία και παμβασίλεια Θεά} και αντιπροσωπεύει το πνεύμα ενός θεραπευτικού σαμανισμού της Μητριαρχικής Εποχής, με έμφαση στις ψυχικές θεραπείες. Γι’ αυτό και σχετίσθηκε αργότερα με την Απολλώνια θεολογία καθώς και με την ιδέα της αγνότητος ».
Φίλες και φίλοι, στο πέρασμα των αιώνων, το άλσος της Αρτέμιδας και των Μουσών, έγινε Άγιο Όρος και περιβόλι της Παναγίας. Το πότε ακριβώς διαδόθηκε ο Χριστιανισμός στον Άθω δεν είναι γνωστό. Κατά μία ρωσική παράδοση φέρεται η ίδια η Θεοτόκος να εμφανίζεται στη περιοχή και οι κάτοικοι ν΄ ασπάζονται τον Χριστιανισμό. Συγκεκριμένα η Θεοτόκος μαζί με τον Ευαγγελιστή Ιωάννη παραπλέοντας τον Άθω, πηγαίνοντας στην Κύπρο για να επισκεφθούν τον Λάζαρο λόγω φοβερής θαλασσοταραχής αποβιβάστηκαν στην ακτή όπου βρίσκεται σήμερα η Ιερά Μονή των Ιβήρων. Εκεί η Θεοτόκος θαυμάζοντας τον χώρο ακούσθηκε φωνή εξ ουρανού που έλεγε: “Έστω ο τόπος ούτος κλήρος σός και περιβόλαιον σόν καί παράδεισος, έτι δε καί λιμήν σωτήριος των θελόντων σωθήναι”.
Κλείνοντας, ένα απόσπασμα μέσα από τα μάτια του Jacues Lacarriere, ο οποίος έμεινε πάνω από ένα χρόνο, τη δεκαετία του ΄50 στο Άθως. (Πραγματικά δύσκολη η επιλογή!).
«Μοναστήρι σημαίνει συλλογική ζωή. Αυτό, όμως, δεν αληθεύει για το Άγιο Όρος, το οποίο έχει θεσπίσει ένα ιδιαίτερο είδος ζωής, αυτό που εδώ λέγεται «ιδιορρυθμία». Υπάρχουν τα κοινοβιτικά μοναστήρια όπου όλα γίνονται συλλογικά, και τα ιδιορρυθμικά όπου ο καθένας ζει με το δικό του ρυθμό. Αυτός ο κανόνας που εμφανίστηκε τον 18αι, έχει πολεμηθεί βίαια από τους οπαδούς της κοινοβίτικης ζωής. Ίσως γιατί αντιπροσωπεύει έναν πρωτότυπο δρόμο για τη δημιουργία κοινοτήτων πιο ανοικτών από εκείνες των κοινοβίτικων μοναστηριών, και για τον περιορισμό ορισμένων σκληρωτικών επιδράσεων της αυστηρής κοινοβιακής ζωής. Μοιάζει με ένα είδος προέκτασης των φιλοσοφικών σχολών της Αρχαίας Ελλάδας, όπου η συνοχή της ομάδας βασιζόταν περισσότερο στην προσωπική προσχώρηση των μαθητών στην ξεχωριστή ακτινοβολία ενός δασκάλου, παρά σε εξωτερικούς κι επιτακτικούς κανόνες».
Σας ευχόμαστε ένα όμορφο βράδυ και μια θαυμαστή εβδομάδα.
Βάσω Δενδροπούλου
ΠΗΓΕΣ: alampasis.wordpress.com, Μυθαγωγία-Μυσταγωγία – Χλέτσος Βασίλης – , Jacqes Lacarriere, «Το Ελληνικό Καλοκαίρι».
Υ.Γ. Σημειώνουμε το σύνδεσμο από ένα διαγωνισμό του καταστήματος Public σε μυθιστορήματα που κυκλοφορούν.
https://www.publicbookawards.gr/2024/vote2024.php?auto=1&CatID=1&id=725
