15-03-2023, Ω/11:24′

Απόκριες ονομάζουμε την περίοδο των τριών εβδομάδων πριν από την Καθαρά Δευτέρα, οπότε και αρχίζει η Μεγάλη Σαρακοστή.

Είναι οι εβδομάδες του Τριωδίου, μια κινητή περίοδος στην Χριστιανική παράδοση από την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου μέχρι την Κυριακή της Τυροφάγου ή Τυρινής.

Η πρώτη εβδομάδα των Αποκριών τελειώνει την Κυριακή του Ασώτου.

Την αποκαλούν και Προφωνή, επειδή παλιά προφωνούσαν, δηλαδή διαλαλούσαν από πριν ότι άρχιζαν οι Απόκριες.

Η δεύτερη εβδομάδα λέγεται Κρεατινή ή της Κρεοφάγου, επειδή έτρωγαν κρέας και δεν νήστευαν μήτε την Τετάρτη μήτε την Παρασκευή.

Κατά τη διάρκειά της κυριαρχεί το κέφι και τα φαγοπότια, με την αποκορύφωσή τους κατά την Τσικνοπέμπτη, τη βασίλισσα της κρεατοφαγίας, της μεταμφίεσης και του γλεντιού χωρίς κανένα θρησκευτικό και κοινωνικό περιορισμό.

Η Κυριακή της εβδομάδας αυτής, η Κυριακή της Απόκρεω, γενικά ολόκληρη η περίοδος από την είσοδο του Τριωδίου μέχρι την Καθαρά Δευτέρα- ονομάζεται έτσι, επειδή συνηθίζεται να μην τρώνε κρέας οι Χριστιανοί, δηλαδή «να απέχουν από το κρέας».

Η τρίτη εβδομάδα λέγεται Τυρινή ή της Τυροφάγου, επειδή κατέλυαν γαλακτοκομικά προϊόντα σαν ενδιάμεση κατάσταση μεταξύ κρεοφαγίας και νηστείας, για να προετοιμαστούν σιγά – σιγά για τη νηστεία της Σαρακοστής.

Ανάλογη με την ελληνική λέξη Αποκριά είναι και η λατινική λέξη Καρναβάλι (Carneval, Carnevale, από τις λέξεις Carne=κρέας και Vale=περνάει)

Όλες τις μέρες του Τριωδίου ο κόσμος όχι μόνο γλεντά και χαίρεται, αλλά και «μασκαρεύεται», μεταμφιέζεται και υποδύεται ρόλους, φορώντας μάσκα, και “υποκρίνεται”, απαντά κάτω από τη μάσκα, χωρίς να θέτει φραγμούς “θύρα” στο λόγο του, γίνεται αθυρόστομος.

Τα χοντροκομμένα χωρατά, τα σκώμματα, τα αστεία, οι προκλητικές μεταμφιέσεις και τα τραγούδια με “άσεμνα” υπονοούμενα χαρακτηρίζουν αυτές τις τρεις εβδομάδες,

Είναι οι εκδηλώσεις αποδοκιμαζόμενες από την Εκκλησία η οποία ταυτίζει τις Απόκριες μόνο με τη νηστεία και την επακόλουθη Σαρακοστή..

Ωστόσο μέσα στο χρόνο κυριάρχησε η μεταμφίεση και οι αστεϊσμοί, με τις ρίζες τους να βρίσκονται στα Κρόνια «Λουπερκάλια» και «Σατουρνάλια» των Ρωμαίων και κυρίως και ακόμη βαθύτερα στις αρχαιότερες «Διονυσιακές γιορτές» των προγόνων μας..

Στη Διονυσιακή λατρεία κυρίαρχη ήταν η μεταμφίεση σε τράγους, σύμβολο γονιμότητας, ο χορός των Σατύρων και των Σειληνών, των Μαινάδων, η “οργιαστική ” λατρεία.

Οι πιστοί του Διόνυσου, θεού του κρασιού μεταμφιεσμένοι , χόρευαν, τραγουδούσαν, έπιναν άφθονο κρασί κι έφταναν ακόμα και στην “έκσταση”, έβγαιναν δηλαδή από τον εαυτό τους.

Η έκσταση στην αιχμή του κεφιού ήταν η μεγάλη τιμή στον θεό του κρασιού.

Αρχαιοελληνική, σύμφωνα με τους μελετητές, είναι η ρίζα του Καρνάβαλου, θεμελιωμένη πάνω στον Διονυσιακό εορτασμό, που ήταν και μια πρώιμη μορφή του αρχαιοελληνικού δράματος.

Η μάσκα στο πρόσωπο μετέτρεπε τον άνθρωπο σε ρόλο, ο οποίος έβγαινε ως λόγος κάτω από το προσωπείο.

Το προσωπείο της Αποκριάς, φίλες και φίλοι μου είναι περιορισμένης και συγκεκριμένης χρήσης, λειτουργεί εκτονωτικά, “θεραπευτικά” σ’ έναν απαραίτητο εορταστικό βίο, σ’ ένα ψυχοθεραπευτικό διάλειμμα από τις καθημερινές έγνοιες.

Πέφτοντας αυτό από το πρόσωπο, η πραγματικότητα προβάλλει, ζητώντας από μας την καθαρότητα στις επιλογές και αποφάσεις, την καθαρή σκέψη η οποία νηστεύει απέχοντας από ιδιοτέλειες και κακοβουλίες.

Χρόνια πολλά και δημιουργικά.

ΒΑΣΩ ΔΕΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥ, Πηγή: Χαρά Νάστου από “Μυθολόγοι”