29-04-2024, Ω/09:50΄
Μπορεί οι περισσότεροι σήμερα να πιστεύουν ότι το σουβλιστό αρνί και το κοκορέτσι είναι έθιμα που ξεκίνησαν από τον χριστιανισμό, από την Έξοδο της Παλαιάς Διαθήκης, όμως στην πραγματικότητα το σούβλισμα των κρεάτων ήταν συνήθεια σε εορτές στην Αρχαία Ελλάδα.
Η λέξη “οβελίας” που χρησιμοποιούμε για να αναφερθούμε στο σουβλιστό αρνί, προέρχεται από την αρχαία λέξη “οβελός” η οποία σημαίνει σούβλα, από την οποία προέρχονται και οι λέξεις “οβολός”, “οβελίσκος”, “οβελιστήριο”. Πάνω σε οβελούς λοιπόν, συνήθιζαν να ψήνουν οι αρχαίοι Έλληνες ολόκληρα αρνιά και κατσίκια αλλά και μεμονωμένα κομμάτια κρέατος. Οι οβελοί ήταν είτε από ξύλο είτε μεταλλικοί.
Οι πολεμιστές συνήθιζαν να ψήνουν το κρέας περασμένο στα δόρατα τους. Όταν δε, έψηναν στη σούβλα αρνί ή κατσίκι και καθώς δεν υπήρχαν τότε πινέλα βουτούσαν ένα κλαδί από πεύκο σε χυμούς από άγουρο σταφύλι και άγουρο δαμάσκηνο και άλειφαν το κρέας προσδίδοντάς του μια ιδιαίτερη γεύση από φρούτα και ρετσίνι.
Εκτός όμως από το σουβλιστό αρνί, σούβλιζαν και κοκορέτσι το οποίο ονομαζόταν “Μίμαρκυς” και “Πλεκτή”. Για την παρασκευή του μαρινάριζαν τα έντερα με ξύδι, μέλι και νερό. Το ξύδι είχε αντισηπτικό ρόλο ενώ αφυδάτωνε και το έντερο από τα πολλά λίπη. Το μέλι δημιουργούσε μια καραμελωμένη κρούστα. Μάλιστα η διαδικασία παρασκευής για το κοκορέτσι καταγράφεται στην Ιλιάδα του Ομήρου.
Τέλος, εκτός από το κοκορέτσι, έφτιαχναν και άλλες νοστιμιές οι οποίες περιείχαν άντερα και παραλλαγές τους φτάνουν μέχρι τις μέρες μας. Έφτιαχναν λοιπόν το “κόλλιξ”- “γαρδούμιο” τη σημερινή γαρδούμπα, και το “ήνυστρον” τον σημερινό πατσά!
Το αρνί είναι αναπόσπαστο τμήμα του Πασχαλινού Τραπεζιού.
Είτε στη σούβλα, είτε μαγειρεμένο με χίλιους δύο τρόπους είναι συνδεδεμένο με τις παραδόσεις της Ελλάδας.
Οι αρχαίοι Έλληνες, σαράντα ημέρες μετά τον θάνατο των συγγενών τους, μαγείρευαν δίπλα από τον τάφο. Πίστευαν ότι στο γεύμα που δίνεται μετά την ταφή και στο μνημόσυνο, συμμετέχει και ο ίδιος ο νεκρός. Έψηναν αρνιά σε εστίες, έπιναν κρασί και χόρευαν για να τον τιμήσουν.
Σύμφωνα με τη Χριστιανική παράδοση, ο αμνός συμβολίζει τον Χριστό, διότι ο Ιωάννης ο Βαπτιστής είχε παρομοιάσει τον Ιησού με τον αμνό θεού που θα πάρει στις πλάτες του τις αμαρτίες του κόσμου. Για αυτό και ο Χριστός ονομάστηκε από τον Ιωάννη τον Προδρόμο ως ο «αμνός ο αίρων την αμαρτία του κόσμου».
Ένας άλλος τρόπος μαγειρέματος, εναλλακτικός της σούβλας, του φούρνου ή της γάστρας είναι το κλέφτικο, που συναντάται σε κάποιες περιοχές της Μακεδονίας, αλλά και σε άλλα μέρη της χώρας.
Φέρει την ονομασία του από την περίοδο της τουρκοκρατίας, όταν οι αρματωλοί και οι κλέφτες για να μην τους αντιληφθούν οι Τούρκοι, άνοιγαν έναν λάκκο στο χώμα, τοποθετούσαν κάρβουνα και το κρέας του αρνιού δεμένο μέσα δέρμα του και σκέπαζαν πάλι με κάρβουνα και χώμα.
Το κρέας ψηνόταν χωρίς οσμές και καπνούς, ώστε να μην γίνεται αντιληπτό και οι παρασκευαστές του είχαν για αρκετές μέρες φαγητό, καθώς ήταν αρκετό να σκάψουν λίγο το χώμα για να βγάλουν λίγες μερίδες ακόμη.
Η ιδέα του ψηφίσματος χωρίς αέρα ενσωματώθηκε στο χτιστό φούρνο, η είσοδος του οποίου χτίζεται με πηλό και σπάει την επόμενη μέρα, αφού έχει ψηθεί το κρέας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
«Η συνήθεια του θαψίματος υπήρχε από τα αρχαία χρόνια για καθαρά χρηστικούς λόγους και πήρε νέα μορφή όταν οι αρχαίοι Έλληνες υιοθέτησαν από τους αρχαίους Άραβες τον χτιστό φούρνο.
Η είσοδός του χτίζεται για να μην υπάρχει καθόλου αέρας, διαφορετικά το κρέας θα καεί. Με το άναμμα, όμως, του φούρνου, την τοποθέτηση του φαγητού και το χτίσιμο της πόρτας διασφαλίζεται μια σταθερή θερμοκρασία, ιδανική για ένα ομοιόμορφο ψήσιμο επί πολλές ώρες».
Φίλες και φίλοι, το αρνί συμβολίζει την αγνότητα, την αθωότητα, την πραότητα (καθώς και την αναίτια θυσία). Στις αλληγορίες βρίσκεται κάτω από μια από αυτές τις απόψεις, την αθώα σκέψη, έναν δίκαιο άνθρωπο ή σαν αμνός του θεού. Ενδιαφέρουσα, επίσης, και η σχέση του αρνιού και του λιονταριού, αντιστρέφοντας τα νοήματά τους. Αυτό παρουσιάζεται συχνά σε χριστιανικά σύμβολα, ιδιαίτερα της ρωμανικούς περιόδου, όπως π.χ σε ένα τύμπανο του καθεδρικού ναού της Αρμενίας. Το Agnus Dei εμφανίζεται μέσα σε ένα κύκλο (σύμβολο της ολότητας ή τελειότητας), όπου υπάρχει η ακόλουθη επιγραφή: Mors, ego sum mortis. Vocor Agnus sum Leo fortis. (Εγώ είμαι ο θάνατος του θανάτου. Με λέγουν αμνό και είμαι δυνατός ως λέων).
Σας ευχόμαστε χρόνια πολλά, και ασφαλή έξοδο από τον εγκλεισμό μας σε ολάνθιστες μέρες! Καλό σας βράδυ, να έχετε μια θαυμαστή εβδομάδα!
ΒΑΣΩ ΔΕΝΔΡΟΠΟΥΛΟΥ
ΠΗΓΕΣ: ΜΥΣΤΑΓΩΓΙΑ-ΜΥΘΑΓΩΓΙΑ – Χλέτσος Βασίλης, cnn.gr, ΤΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΩΝ ΣΥΜΒΟΛΩΝ – Juan Eduardo Cirlot.
