15-02-2023, Ω/15:00′
Όταν ο πυραγός Δηµήτρης Τρόντζας µαζί µε άλλα 22 μέλη της Ειδικής Μονάδας Αντιμετώπισης Καταστροφών ετοίμασαν τον εξοπλισμό τους για να πετάξουν στην Τουρκία στις 17 Αυγούστου 1999, τα πράγματα ανάμεσα στις δύο χώρες δεν ήταν καλά. Πριν από μερικούς μήνες η ένταση είχε φθάσει στα ύψη λόγω της απαγωγής Οτσαλάν, ενώ από τα Ίμια μας χώριζαν μόλις τρία χρόνια.
Όμως η Ελλάδα ήταν από τις πρώτες χώρες που προχώρησε σε άμεση αποστολή βοήθειας, με προεξάρχοντες τους άριστα εκπαιδευμένους άνδρες της ΕΜΑΚ, δύο γιατρούς ειδικούς στο αντικείμενο και δύο σκύλους – διασώστες. «Πήραμε τη διαταγή να πάμε στη Νικομήδεια που είχε χτυπηθεί βάναυσα από τα 7,6 Ρίχτερ, με χιλιάδες νεκρούς και τραυματίες και δεν σκεφθήκαμε τίποτε, στόχος μας ήταν η σωτηρία της ανθρώπινης ζωής», λέει στην «Κ» για την ελληνική αρωγή σε μια από τις μεγαλύτερες φυσικές καταστροφές που γνώρισε η γειτονική χώρα, η οποία έστρωσε τον δρόμο για τη λεγόμενη «διπλωματία των σεισμών».
Ο Τρόντζας ήταν τότε αρχηγός της ελληνικής αποστολής και θυμάται ακόμη με ενάργεια τις απερίγραπτες εικόνες που είδε μέσα στα χαλάσματα. Σήμερα είναι συνταξιούχος και μένει στα Λεχαινά Ηλείας απ’ όπου κατάγεται. «Μόλις προσγειώθηκε το αεροπλάνο μας στην Κωνσταντινούπολη, διαισθανθήκαμε ένα κλίμα δυσπιστίας, αμφισβήτησης, προκατάληψης. Χαμηλόβαθμοι κρατικοί υπάλληλοι μας ρωτούσαν ποιοι είμαστε, πώς ήρθαμε, γιατί ήρθαμε, ενώ ο σκοπός της παρουσίας μας στην Τουρκία ήταν σαφής. Το ζήσαμε λίγο σαν μικρό καψόνι, αλλά σύντομα το βάλαμε στην άκρη, διότι το ηθικό μας ήταν υψηλό. Ξέραμε πού πηγαίναμε, είχαμε εκπαιδευθεί, ήμασταν επαγγελματίες και είχαμε στις “αποσκευές” μας την αλληλεγγύη και τη θέληση για προσφορά. Βέβαια, η αρχική αυτή στάση που συναντήσαμε μας έκανε λίγο επιφυλακτικούς και είπαμε σε όλα τα μέλη της ομάδας να είμαστε προσεκτικοί να μην προκαλέσουμε».
Παρά τις τεράστιες ανάγκες, οι Eλληνες διασώστες δεν ρίχτηκαν αμέσως στη μάχη: «Ενώ εμείς ήμασταν έτοιμοι επιχειρησιακά να συνεισφέρουμε, τις δύο πρώτες ημέρες μας έβαλαν να στήσουμε τις σκηνές μας στο campus ενός πανεπιστημίου στην Κωνσταντινούπολη και περιμέναμε να μας ειδοποιήσουν για κάποιο περιστατικό. Βλέποντας ότι μένουμε άπραγοι και δεν βοηθάμε, ενώ θα μπορούσαμε να σώζουμε κόσμο, αποφασίσαμε με δική μας πρωτοβουλία και με βοήθεια μιας ομάδας Τούρκων διασωστών της AΚUT, να πάμε στις περιοχές κοντά στο επίκεντρο του σεισμού. Πρέπει να πω ότι η κατάσταση ήταν χαώδης, ο κρατικός μηχανισμός είχε καταρρεύσει, δεν λειτουργούσε τίποτε και κυρίως δεν υπήρχε συντονισμός. Είχαμε μαζί μας έναν προξενικό υπάλληλο και δύο διερμηνείς και ξεκινήσαμε.
Κατευθυνόμενοι προς τη Νικομήδεια, μας σταμάτησαν στον δρόμο πολίτες που αντελήφθησαν ότι είμαστε διασώστες. «Τρέξτε, ακούμε μέσα στα συντρίμμια ένα παιδί», μας είπαν. Όντως ο σκύλος μας εντόπισε ανθρώπινη παρουσία κάτω από τα μπάζα. Hταν ένα τριώροφο κτίριο που είχε καταρρεύσει, είχε γίνει ένα με το έδαφος. Hταν μεσημέρι και ριχτήκαμε με νύχια και με δόντια στα χώματα. Δουλεύαμε όλοι, είχαμε αφήσει μόνον κάποιον συνάδελφο να φυλάει τα πράγματά μας. Οι γονείς του παιδιού με πόνο στα μάτια και τρομερή αγωνία μας παρακολουθούσαν να σκάβουμε για ώρες ολόκληρες. Η μάνα ήταν έγκυος στο δεύτερο παιδί και ο πατέρας ήταν υπαξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού της Τουρκίας.
Όσο περνούσε η ώρα και βγάζαμε μπάζα ακούγαμε πιο καθαρά τον μικρό. Eπρεπε να του μιλάμε για να του τονώνουμε το ηθικό και να εντοπίζουμε από τις απαντήσεις του τη θέση όπου βρισκόταν. Oμως τουρκικά δεν ξέραμε. Μόνο μερικές σκόρπιες λέξεις. Eτσι του λέγαμε: “Κράτα γιαβρί μου!” και του αναφέραμε την αγαπημένη του ποδοσφαιρική ομάδα», λέει ο Δημήτρης Τρόντζας που ακόμη και σήμερα –24 χρόνια μετά– συγκινείται. «Αυτό που μας προβλημάτιζε στη διάσωση είναι ότι ακουγόταν η φωνή του από διαφορετικά σημεία. Φαίνεται ότι εκεί που βρισκόταν κάτω από τα μπάζα, κατά τύχη είχε δημιουργηθεί μια μικρή κοιλότητα, ίσως από κάποια ντουλάπα ή βιβλιοθήκη και ο οκτάχρονος μπορούσε να κινείται κάπως. Η αγωνία μας είχε κορυφωθεί γιατί ενώ σκάβαμε προς μια κατεύθυνση, γνωρίζοντας ότι παλεύουμε ενάντια στον χρόνο, καταλαβαίναμε από την πηγή του ήχου πως το αγοράκι είχε μετακινηθεί», λέει ο συνταξιούχος πυροσβέστης που τότε είχε παιδί στην ίδια ηλικία.
«Τα ξημερώματα πια, καταφέραμε να απεγκλωβίσουμε ζωντανό τον Γιουβέντς. Δεν είχε ούτε γρατζουνιά, ήταν μονάχα αφυδατωμένος γιατί είχε περάσει τρεις ημέρες καταπλακωμένος. Ήταν ένα μικρό θαύμα που έζησε, αν και άνθρωποι έχουν καταφέρει να μείνουν στη ζωή για 5-6 ημέρες. Ακόμη και τώρα δεν βρίσκω τα λόγια να περιγράψω τα συναισθήματα που νιώσαμε όλα τα μέλη της ομάδας εκείνη τη στιγμή που αντικρίσαμε το βλέμμα του παιδιού, γεμάτο ευγνωμοσύνη. Είναι η φάση που ξεχνάς όλη την κούραση και την εξουθένωση. Όταν σώζεις έναν άνθρωπο είναι σαν να τον ξαναγεννάς. Σαν να νικάς τον Εγκέλαδο γιατί την ίδια τη φύση δεν μπορείς να τη νικήσεις, σαν να νιώθεις ότι άξιζε το πέρασμά σου από αυτή τη γη, κάτι έκανες, κάτι πέτυχες, κάτι αφήνεις θετικό πίσω σου. Αυτό το βλέμμα του μικρού Γουβέντς, το κουβαλάω ακόμη. Μου έδωσε κουράγιο και θάρρος για όλα τα δύσκολα που αντιμετώπισα μετά στην πορεία μου αργότερα σαν πυροσβέστης», λέει ο Δημήτρης Τρόντζας στην «Κ».
«Ούτε την ευγνωμοσύνη των γονιών του θα ξεχάσουμε ποτέ. Ο πόνος είναι φοβερό συναίσθημα. Ενώνει τους πάντες, οι εθνικότητες δεν υπάρχουν, ούτε το φύλο, η ηλικία, το χρώμα. Μόνο η ανθρώπινη μοίρα υπάρχει που μας κάνει όλους ευάλωτους. Εκείνη τη δύσκολη ώρα γίνεσαι ένα με τον άλλον, γίνεσαι ένα ακόμη και με κάποιον που πριν μπορεί να κρατούσες όπλο για να τον σκοτώσεις μέσα από τα χαρακώματα. Και εμείς πάνω στην ώρα της δουλειάς δείχνουμε ψύχραιμοι και σκληροί, όμως είμαστε και εμείς άνθρωποι, έχουμε παιδιά, έχουμε γυναίκες, έχουμε συναισθήματα. Μπορεί να πονάμε, μπορεί ακόμη και να κλάψουμε. Όμως το καθήκον είναι πάνω απ’ όλα και δεν θα διστάσουμε να βάλουμε και τη δική μας ζωή σε κίνδυνο για να γλιτώσουμε τους άλλους. Όσο για τις οικογένειές μας, όταν πάμε αποστολή ή όταν συμβαίνει κάτι δύσκολο δεν λέμε πάντα όλη την αλήθεια. Εγώ τουλάχιστον, αυτό έκανα.
Πηγή ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ/ Μαργαρίτα Πουρνάρα 15.02.2023 • 07:35′
Υ.Γ. Υπενθυμίζουμε ότι οι Ειδικές Μονάδες Αντιμετώπισης Καταστροφών υπάγονται στο Πυροσβεστικό Σώμα, όπου ΟΛΟΙ οι πυροσβέστες και ΌΧΙ μόνο οι ΕΜΑΚ, δίνουν καθημερινά τον καλύτερο εαυτό τους για την προστασία της ανθρώπινης ζωής, των περιουσιών τους και την αντιμετώπιση, ελαχιστοποίηση ή εξάλειψη ανθρωπογενών, φυσικών ή τεχνολογικών καταστροφών.